Ateşli silahlar

Ateşli silahlar, barut gazının itici gücüyle mermi atan bütün silahlara denir. Ateşli silah denince, genellikle bir kişi tarafından taşınabilen küçük çaplı silahlar akla gelir. Oysa ateşli silahlar, büyük toplardan tüfeğe, av tüfeğine ve tabancaya kadar her türde ve boyuttaki silahları kapsar.

Küçük çaplı ateşli silahlar ile ağır ateşli silahların mermileri farklıdır. Tüfek, tabanca gibi küçük silahların mermisi çarpma etkisiyle hedefi deler. Büyük çaplı, ağır ateşli silahlar olan topların mermileri ise hedefi bulduğunda patlar. Top mermisinin ucunda tapa denilen bir bölüm vardı. Tapa, merminin içindeki patlayıcı maddenin istendiği zamanda patlamasını sağlar. Tapanın türüne göre, bazı top mermiler hedefe çarptığında, bazıları hedefe çarpmadan hemen önce, bazıları da hedefin içine saplandığı anda patlar.

Çelikten yapılmış bir boru olan namlu, ateşli silahların en önemli parçasıdır. Namlunun uç bölümüne namlu ağzı, geri kalan bölümüne ise namlu kuyruğu denir. Namlu kuyruğunun başlangıcında, içine merminin yerleştiği, hazne adı verilen bir bölüm bulunur. Namlu kuyruğu, merminin hazneye sürülebilmesi için açılıp kapatılabilecek biçimde yapılmıştır. Ateşli silahların çoğunda haznenin ön bölümünden namlu ağzına doğru uzanan namlu boşluğunda, yiv ve set denen sarmal girinti ve çıkıntılar vardır.

Ateşli silahların mermisi üç ana bölümden oluşur. Merminin uç bölümüne mermi çekirdeği derin. Silah ateşlenince mermi çekirdeği hedefe doğru fırlar. İkinci bölüm, sevk barutudur. Sevk barutu yandığı zaman meydana getirdiği basınçla mermiyi iterek namludan fırlatır. Üçüncü bölüme mermi kovanı denir. Tek yanı kapalı bir metal silindir olan mermi kovanının içinde sevk barutunun bulunur.

Mermi kovanının arka ucunda kapsül denen bir ateşleyici bulunur ve tetik çekilince barutun ateşlenmesini sağlar. Ateşleme iğnesinin çarpmasıyla ya da elektrik akımıyla ateşlenen kapsül kovandaki barutu tutuşturur. Barutun yanmasıyla ortaya çıkan sıcak gazın basıncı mermi çekirdeğini ileriye doğru iter ve çekirdek namlu ağzından büyük bir hızla hedefe doğru fırlar. Küçük çaplı ateşli silahlarda, mermi çekirdeği, mermi kovanı ve sevk barutundan oluşan mermiye fişek denir. Bu parçalar bir birbirine sıkıca bağlı olduğu için fişek tek parça gibi görünür. Mermi çekirdekleri kurşundan yapıldığı için, hafif silahların mermileri kurşun olarak da adlandırılır. Fişeklerde mermi çekirdeği ile mermi kovanı bir bütündür ve yalnızca sevk barutu ateşlendiğinde birbirinden ayrılır. Oysa top mermilerinde mermi çekirdeği ile kovan birbirinden ayrılabilir ve içindeki barut miktarı hedefin uzaklığına göre ayarlanabilir.

Eski topların namlu kuyruğu kapalı olurdu. Bundan dolayı barut namlu ağzından doldurulup sıkıştırılırdı. Sonra gülle denen taş ya da demirden yapılmış mermi, gene namlu ağzından namluya yerleştirilirdi. Top, namlu kuyruğundaki küçük bir ateşleme deliğinden ateşlenirdi. Modern toplarda ise, namlu kuyruğunda açılıp kapatılabilen ve kama adı verilen kapaklar bulunur. Bu toplar bu bölümden doldurulur. Günümüzde topların mermilerinin içindeki patlayıcı patladığında, metal mermi gövdesi parçalanır. Bu gövdenin şarapnel denen parçaları çevreye saçılarak hedefe zarar verir.

Kundağı Motorlu Topçu Sistemi

Kundağı Motorlu Topçu Sistemi tekerlekli veya paletli bir şase üzerinde başka bir aracın çekme gücüne gereksinim duymadan manevra kabiliyeti olan topa denir. Bu terim hem kundağı motorlu obüsler hem de roket sınıflarını kapsar. Bu araçları yüksek hareket kabiliyetine sahip genellikle paletli , üzerlerinde obüs , havan , roket veya güdümlü füze taşıyan araçlardır. Bu silahlar çatışma bölgesine uzun menzilli dolaylı ateş gücü sağlarlar.

Geçmişte kundağı motorlu obüsler kategorisi içerisine taarruz topları ve tank imha ediciler de girmekteydi. Bu ağır zırhla kaplanmış bu araçlar aslında piyade birliklerine yakın destek vermek amacıyla üretilmiş daha sonra tanksavar silahına dönüşmüştür.

Günümüzde Kundağı Motorlu Topçu Sistemleri görünüşte tanka benzese de ince bir zırha sahip olduklarından yakın çatışmalara destek veremezler. Sahip oldukları zırh ancak mürettebatı hafif ateşli silahlardan veya şarapnel parçalarından koruyabilir. Birçoğunda piyade ateşine karşılık vermek amacıyla makineli tüfek bulunmaktadır.

Bu silahların en büyük avantajı onları çeken başka bir araca gereksinim duymadan çok hızlı bir şekilde görev yerine gidebilmesidir. Ancak topun ateşlenmesi için aracın durması ve ateşe hazır hale getirilmesi gerekmektedir. Yeni bir pozisyon almak için araç tekrar toparlanmalıdır. Buna rağmen kendinden hareket özelliği bu araçlara çatışmalarda düşmana karşı yoğun bir baskı yaratmasını sağlamaktadır.

Buna karşın, normal çekili obüs imalatı ve korunması daha kolaydır. Hafif olması dolayısıyla kundağı motorlu obüs sınıfının gidemeyeceği yerlere çekilerek götürülebilir. Kundağı motorlu obüslerin avantajlarına rağmen normal çekili obüs hala ordu envanterinde bulınmaktadır.

Molotof kokteyli

Molotof kokteyli, adını Rus polikacı ve diplomat Vyacheslav Molotov'dan almış olan, içeriğinde azmiktarda sülfirk asit ve benzin+parafin karışımı vardır.Amatör olarak yapılanlarda ise %70 benzin %10 sabun tozu %20 motor yagı bulunur.Napalm kadar etkili yapımı basittir.

Silah ilk önce Finlandiya Ordusu tarafından 1939-1944 Filandiya Savaşı sırasında kullanılmıştır. 1938'de İspanya İç Savaşı sırasında da kullanılmış, atılan molotof kokteylleri Madrid'de 30 km2'lik bir alandaki tüm evlerin kül olmasına neden olmuştur. Günümüzde ağırlıklı olarak gerilla savaşlarında ve tank imhasında kullanılmaktadır. Yapımı basit ve etkisi oldukça fazladır. Çoğu zaman petrol bombası olarak da bilinir.

Yapımı basit olduğu için çok fazla maliyet içermez. Ancak gerçekden etkili olduğu için yapımı ve kullanımı yasaklanmıştır. Türkiye Cumhuriyeti yasalarına göre seferberlik durumunda halk kendini savunmak amacı ile basit silahlar yapıp kullanabilir.

Gerilla

Gerilla, küçük ve gizli birliklerin düzenli bir orduya karşı yürüttükleri yıpratma savaşı taktiğidir. İspanyolcada küçük savaş anlamında olan bu kelimenin Türkçesi çeteciliktir. Bu taktikle savaşanlara da gerilla veya çeteci denir.

Gerilla savaşı, Türk Kurtuluş Savaşı sırasında çetelerin yaptığı gibi işgal ordularına karşı olabileceği gibi, Küba devriminde görüldüğü gibi ülkedeki baskıcı yönetime karşı da olabilir. II. Dünya Savaşı’nda Nazi ordularının işgal ettiği Bulgaristan, Yunanistan, Fransa, Yugoslavya, SSCB gibi ülkelerde yürütülen gerilla savaşlarına, Fransızcadan gelen partizan savaşı denir.

Gerillacılar genelde üniformayı andıran özel giysiler giyerler. Tarihte, geniş halk desteği alan gerilla savaşlarının başarılı olduğu görülmüştür. Düzenli ordular, bu savaşlarda kontr-gerilla (gerilla karşıtı) birlikleri ile, onların tarzında mücadele edecek birimler kurmaktadırlar. Gerilla savaşının bir diğer adı da yıpratma taktiğidir. Gerilla savaşında önemli olan karşı tarafta ki askerin öldürülmesi değildir.Asıl amaç karşı taraftaki askerleri yaralamak ve onların yaralıları ile ilgilenmelerini sağlayarak yavaşlatma ve düşmanı yıpratma taktiğidir.Bunun diğer bir faydası da ordunun lojistik kaynağını tüketmektir.

Mayın

Kara mayın harbinde, yer araçları, gemiler, veya hava araçlarını tahrip etmek ya da hasar vermek veya personeli yaralamak, öldürmek veya diğer şekillerde tesirsiz kılmak için tasarlanan, normal olarak koruyucu bir kaplama malzeme içinde bulunan, bir patlayıcı veya diğer tür bir malzeme. Kurbanının faaliyeti, zaman geçmesi, veya kontrol araçları ile patlatılabilir.

Deniz mayın harbinde, gemilere hasar verme ya da batırma niyeti ile veya bir giriş bölgesine gemilerin yaklaşmasını önlemek amacıyla denize dökülen bir patlayıcı aygıt. Terim gemilerin veya liman tesislerinin altlarına, dalgıçlar tarafından iliştirilen aygıtları ve yerleştirilmesinden belirli bir süre sonra patlayacağı tahmin edilen aygıtları içermez.

Füze

Füzeler, roketlerden farklı olarak sadece atmosferde çalışan çeşitli güdüm sistemleri ile (görüntü algılayıcılar, ısıl algılayıcılar, radar, ataletsel algılayıcılar, GPS, v.b.) hedefe yönelen karmaşık silahlardır. Füzeler çoğunluka roket motoruna sahiptirler. Çeşitli füzelerin jet motoru da bulunabilmektedir. Füzelere zaman zaman güdümlü roket de denilmektedir. Roket motoru olmayan sistemlere ise güdümlü mühimmat adı verilmektedir. Sualtı torpidoları gibi havada gitmeyen sistemler, karmaşık güdüm sistemlerine sahip olmalarına rağmen füze sınıflandırması içinde kabul edilmezler.

Füzeler, geçmişte genellikle uzun menziller için kullanılmışlardır. Nedeni ise öncelikle sistemin pahalılığı ve aynı zamanda güdüm sisteminin devreye girebilmesi için zaman gerekmesiydi. Kısa mesafede kullanıldığında güdümsüz bir silahla yapılan atıştan bir farkı yoktu.

Günümüzde hem uzun hem de kısa menzilli çok sayıda tipi mevcuttur. Bilişim teknolojisindeki gelişmeler, elektronik sistemlerin logaritmik mertebede ucuzlaması, güdümsüz sistemlerin lojistik destek yükünün fazlalığı, güdümsüz sistemler ile çevreye ve sivillere verilen yüksek zararlar, hareketli ve/veya zaman kritik hedeflerin güdümsüz sistemler ile vurulma zorlukları, v.b. sebebiyle füze sistemleri gün geçtikçe daha fazla tercih edilir olmuştur.

Güdümsüz sistemlere göre daha pahalı olan füze sistemlerinin kullanılabilmesi için en önemli unsur zamanında, hızlı ve doğru gerçekleştirilen keşif, gözetleme, istihbarat, hedef tespitidir. Yetersiz hedef istihbaratı durumunda güdümsüz bir sistem ile yapılan çoklu atışlarda hedefi vurma olasılığı daha yüksektir. Tabi bu atışta bölgede hedefle birlikte hedef dışındaki herşeye zarar verilebilir. Doğru ve zamanında istihbarat yoksa füzeler hedefi hassas bir biçimde ıskalar.

Tankette

Tankette, hafif zırhla kaplanmış, bir veya en fazla iki kişilik olarak üretilen, piyade destek amaçlı araçlardır. Çoğunun tareti yoktur ve üzerlerinde makinalı tüfek ya da bombaatar bulunmaktadır. 1930 ve 1935 tarihleri arasında limitli sayıda üretilmişler, bu tarihten sonra üretimden kaldırılmışlardır. Kaldırılmalarındaki en büyük sebep tanksavar silahlarına karşı dayanıksız olmalarıdır. En klasik modeli İngilizlere ait Carden Loyd Tankette'dir. En çok Japonlar tarafından orman savaşları için üretilmiş ve kullanılmıştır.

Güdümlü tanksavar füzesi

Güdümlü tanksavar füzesi (İngilizce anti-tank guided missile (ATGM) ya da anti-tank guided weapon (ATGW)) tankların imhası amacıyla üretilen güdümlü füze sınıfında bir silahdır. Bu füze ya da silahların ana görevi ağır zırhlı tank veya zırhlı savaş araçlarını vurmak ve yok etmektir.

ATGM'ler genellikle atış menzillerine göre tek kişi tarafından omuzdan, bir askeri birlik tarafından kurulan üçayaklı ve araç üzerinde bulunan kaidelerden veya uçaklardan fırlatılabilir.

Yeni geliştirilen tek kişilik taşınabilir ATGM'ler çok uzak mesafelerden sahip oldukları güçlü savaş başlıkları sayesinde günümüz modern ana muharebe tanklarını tek bir atışla safdışı edebilir. Eski zamanlarda kullanılan tanksavar tüfeği, tanksavar roketi ve manyetik tanksavar mayınlarının etkisi ise hedefe olan uzaklıklarına göre değişmekteydi.

İlk nesil komuta güdümlü MCLOS füzeleri örneğin AT-3 Sagger, hedefi bulmak için kumanda kolu gibi bir alet ile bir operatör yardımıyla hedefini bulubiliyordu. Ancak bu iş için opeatörün çok iyi eğitimli olması ve füzenin uçuşu esnasında hareketsiz kalması gerekiyordu.

İkinci nesil yarı otomatik komuta güdümlü SACLOS füzelerinde ise hedef vurulana kadar operatörün hedefden nişangahı ayırmaması gerekiyordu. Bu sistemde güdümleme için füzeye kablo yardımı, radyo sinyani, lazer işaretlemesi veya füzeye yerleştirilen bir TV kamerasından yararlanıyordu. Örneğin ABD yapımı TOW ve Hellfire I füzeleri .Ancak bu nesil araçlarda da operatörün sabit kalması gerekiyordu.

Çok gelişmiş üçüncü nesil güdümlü füzeler ise lazer, elektronik görüş ya da W bandı radyo sinyallerinden faydalanmaktadır. Füze bir kez hedefi belirledikten sonra güdümleme işlemini devam ettirmeye gerek kalmaz. (Bu tür füzelere kısaca "Ateşle ve unut" adıda verilmektedir. ) Hedefe kitlendikten sonra silah operatörü bulunduğu yerden ayrılabilir. Bununla birlikte MCLOS ve SACLOS füzelerine kıyasla üçüncü nesil füzelerenden korunmak için daha çok elektronik savunma sistemleri geliştirilmiştir. Örneğin Amerikan Javelin, Alman PARS 3 LR, Israil Spike ve Hindistan a ait Nag sistemleri.

Birçok modern ATGM'se zırh delmek için boşluklu imha hakkı bulunan (örneğin HEAT mermisi gibi) savaş başlıkları taşımaktadır. İkili patlayıcılı füzeler ise ERA zırhlarına karşı kullanılır. Meydana gelen ilk ve hafif patlama ile aracın ERA zırhı harekete geçirilip ardından ikincil patlama ile asıl zırh delinir. Üst saldırı modellerde ise (örneğin İsveç yapımı Bill ) füze aracın zırhının en zayıf olduğu taret çatısı veya kule üstünden vurmaya çalışır.

ATGM'ler karşısında kullanılan savunma sistemleri başlıca şunlardır: Boşluklu zırh, Kompozit zırh, ERA, Jammer türü örneğin Rus yapımı Shtora, ve etkin koruma sistemleri örneğin İsrail yapımı Trophy ve yine Rus yapımı Arenadır. Geleneksel olarak "Ateşle ve unut" türü ATGMler üretilmeden önce en çok başvurulan savunma sistemi füzenin ateşlendiği noktaya yoğun ateş açmaktı. Bu sayede operatör ya öldürülüyor ya da yer değiştirdiğinden güdümleme sistemi etkisiz kılınıyordu.

Tanksavar silahlarından olan bazuka ve RPGler herhangi bir güdüm sistemleri olmadığından ATGM sınıfına girmaz.

Boşluklu imla hakkı

Boşluklu imla hakkı infilak enerjisini bir nokta üzerinde toplayıp bir istikamete hareket ettirecek biçimde imal edilmiş bir patlayıcı maddedir. Nükleer silahları harekete geçirmek, zırh delmek, metalleri kesmek veya şekle sokmak için kullanılır. Tipik bir modern astar şeklindeki patlayıcı normal patlayıcıya göre 7 veya daha kalın zırhı delebilir.

Alman (Cranz, Schardin, Thomanek) ve İsviçre’li (Dr. Henry Mohaupt) mucitlerin bağımsız olarak geliştirdikleri ve lisansını aldıkları sistem İngiltere, Almanya ve ABD’de üretilmiştir. İlk modelleri Alman planör piyadesi birlikleri tarafından Belçika sınırları içerisindeki Eben Emael saldırısında kullanılmıştır.

Boşluklu imla hakkı tanksavar füzesi (güdümlü veya güdümsüz) bunun yanında silahtan atılan (yivli veya yivsiz) mermilerde, tüfek bombaları, mayın, bombacık, torpido ve değişik türden hava/kara/denizden fırlatılan güdümlü füzelerin savaş başlıklarında kullanılmaktadır. Askeri terminolaji içerisinde boşluklu imla hakkı bulunan savaş başlıklarına kısaltma olarak HEAT (İngilizce; High Explosive Anti-Tank, Türkçesi; yüksek patlayıcılı tanksavar) denir. Bunun yanında bu mantık özellikle artık kullanılmayan ve yıkılması istenen binaların temellerinde kullanılan metal aksamın tahrip edilerek çökmesini sağlamak için inşaat yıkım ekiplerincede kullanılır. Boşluklu imla hakkı askeri kullanımı dışında en çok petrol ve doğal gaz sanayinde kullanılır. Petrol veya gaz platform belli bir derinliğe ulaştığı zaman bir metal çubuk sondaj yatağına yollanır. Bu metal çubuk üzerinde sarmal biçimde delikleri olan ve her delikte boşuklu imla hakkı prensibiyle çalışan patlayıcılar yerleştirilmiştir. Sondaj yatağının en uç noktasına gönderilen bu çubuk üzerindeki patlayıcılar sırayla patlatılarak yatak üzerinde delikler açılarak yeraltından daha fazla sıvı veya gazın çekilmesi sağlanır. Tipik düzenek silindir şeklindeki patlayıcının içerisine koni şeklinde metal astar, koninin uç kısmında ateşleyici bulunur. Ateşleyici ile harekete geçen patlayıcının yarattığı muazzam basınç astarı dönüştürme odası içinde merkez ekseni üzerine daraltmak için içeri doğru hareket ettirir. Ortaya çıkan formlar ve yansıtmalar sonucunda metal yüksek bir çıkış hızıyla ileri püskürtülür. Jet malzemenin çoğu içteki tabaka liner kalınlığının yaklaşık% 10 ila% 20’den kaynaklanır. Astar malzemesinden geride kalan tembel materyal, görüntüsünden ötürü havuç olarak adlandırılır. Varyasyonlar nedeniyle astar boyunca farklılıklar nedeniyle çıkış hızında düşme olur. Çıkış hızındaki bu değişim püskürtmeyi uzatır ve sonunda parçacıklar halinde dağılmasına yol açar. Zamanla parçacıklar uyumlarını kaybetme eğilimindedir ki bu uyumsuzluk zırhın içinden akma eğilimlerinin düşmesine neden olur.

Ayrıca jetin en önünde yani koninin tepesinde, astarı hızlandıracak, yani tamamıyla jetin bir parçası olmasını sağlayacak zaman yoktur. Bunun sonucunda ana jetin arkasında daha düşük çıkış hızlı başka bir jet daha oluşur.

Çoğu jet hipersonik hızla hareket eder. Jetin ucu muazzam bir çıkış hızı (7 ila 14 km/s), jetin kuyruğu daha düşük çıkış hızı ile (1 ila 3 km/s), ve tembel kısım ise çok daha düşük çıkış hızıyla ilerler (1 km/s dan daha düşük). Gerçek çıkış hızı kullanılan patlayıcı karışımına, patlayıcı türüne, astardaki materyale ve ateşleyici malzemeye göre değişir. Tipik çıkış hızlarında, nufüz etme işlemi ortaya muazzam bir basınç çıkartır ki bu hidrodinamik olarak düşünülebilir ki bu yüzden jet ve zırh kendi maddi güçlerini göz ardı ederek sürtünmesiz ve sıkıştırılamaz akışkanlar olarak ele alınabilir.

Kinetik enerjili delici

Kinetik enerjili delici (diğer adıyla KE mermisi) bir mühimmat türüdür. Patlayıcı ihtiva etmeyen ve hedefin içinden geçmek için kinetik enerjiden yararlanan bir anti tank mermisidir.

Kinetik enerji mermilerinin haricindeki diğer tank mühimmatları kimyasal enerjiden yararlanmaktadır. Bunlar iki türlüdür. İlki Yüksek patlayıcılı tanksavar mermisi (HEAT), ikincisi Yüksek patlayıcı başlıklı mermi (HESH)dir. Bu türdeki mermiler hala zırhlı araçlara karşı yoğun biçimde kullanılmalarına karşın, günümüz ana muharebe tanklarının sahip olduğu kompozit zırh ve Chobham zırhlarına karşı fazla etkili değillerdir.

Kinetik zırh deliciler adından da anlaşılacağı gibi sahip oldukları kütlenin ilk hızından elde edilen kinetik enerjisinden yararlanarak zırhı deler. Gelişmiş KE silahlarını azami dereceye çıkarılan KE ve en aza indirgenen alan etkisinden yararlanır:

• mermi yüksek bir namlu ilk çıkış hızı ile fırlatılır;

• yoğunlaştırılmış güç ile çok küçük bir alana çarpılmasına rağmen kütle sahip olduğu hızı korur;

• mermi sahip olduğu bu güç ile çarptığı alanı delerek geçer.

Günümüz KE delicileri aynen bir oka benzemektedir. Bu okların yapısında azaltılmış uranyum kullanılmaktadır.