Granatnik

Granatnik – indywidualna lub zespołowa broń strzelecka o kalibrze nie przekraczającym zwykle 40 mm, przeznaczona do zwalczania celów powierzchniowych pociskami wybuchowymi (granatami) na dystansach do 400 metrów.

Nazwą tą określa się także wyrzutnie granatów z gazem łzawiącym.

Polskie konstrukcje: Granatnik wz. 1930, granatnik wz. 1936.

Turbosprężarka

Turbosprężarka - maszyna wirowa składająca się z turbiny i sprężarki. Służy do doładowania silnika spalinowego, albo kotła parowego. Turbina jest zasilana spalinami z silnika, a sprężone powietrze zasila silnik zwiększając jego sprawność. Silniki pojazdów samochodowych wyposażone są najczęściej w turbosprężarkę Garreta. Nazwa pochodzi od nazwiska konstruktora.

Budowę ma zbliżoną do turbiny spalinowej, ale nie zawiera komory spalania. Rolę wytwornicy spalin spełnia w tym przypadku silnik spalinowy.

Turbodoładowanie zostało opatentowane w roku 1905 przez Szwajcara, dr Alfreda Büchi, od 1938 było stosowane w samochodach ciężarowych, zaś od 1973 w osobowych. Usprawnienia konstrukcyjne sprawiają, że dzisiejsze turbiny mają niższą bezwładność i zwiększają elastyczność silnika nawet na niskich obrotach, także zużycie paliwa samochodów turbodoładowanych spadło.

Turbosprężarka składa się z turbiny, czyli tzw. gorącej części (na fotografii z lewej strony, na czerwono) i sprężarki, tzw. chłodnej części, których wirniki są sztywno połączone wspólnym wałem. Turbina, napędzana gazami wylotowymi z silnika, zamienia energię tych gazów na energię mechaniczną, która służy do napędu sprężarki sprężającej powietrze przed dostarczeniem go do silnika.

Stosowanie turbosprężarki zwiększa moc oraz elastyczność silnika.

Aby wytworzyć wystarczajacą ilość sprężonego powietrza wirnik sprężarki powinnien obracać się z wysoką prędkością obrotową (rzędu nawet 200 000 obr/min.), ale by silnik mógł wytworzyć odpowiednią ilość gazów wylotowych konieczną do rozpędzenia wirnika turbiny, musi pracować z odpowiednim obciążeniem. Czas, który mija po wciśnięciu pedału gazu do osiągnięcia właściwego działania turbosprężarki nazywamy turbodziurą.

Tankietka

Tankietka to mały bezwieżowy czołg z dwuosobową załogą. Czasami tankietkami nazywano także małe czołgi z wieżą obrotową.

Tankietki były uzbrojone w 1 lub 2 karabiny maszynowe, rzadziej stosowano działka kaliber 20 mm. Charakteryzowały się masą 1,5 - 3,5 t i niewielkimi wymiarami. Dzięki konstrukcji bezwieżowej wysokość mieściła się w granicach 1,4 m, długość - do 3 m. Prędkość wynosiła ok. 40-45 km/h.

Prototypy tankietek zaczęły powstawać po I wojnie światowej, jako wyraz tendencji masowego zmotoryzowania armii (budowano wówczas także prototypy tankietek jednoosobowych, lecz taki układ okazał się niepraktyczny). Nazwa pochodzi od angielskiego tankette, utworzonego jako zdrobnienie nazwy czołgu (tank). Tankietki były początkowo pomyślane jako mobilny transporter karabinu maszynowego, zapewniający częściową ochronę obsłudze. Seryjnie produkowane w latach 30. zmieniły się w całkowicie opancerzone małe czołgi. Klasyczną i pierwszą udaną konstrukcją tankietki stała się brytyjska Vickers Carden Loyd Mark VI Tankette z 1928 - większość kolejnych tankietek było na niej wzorowanych.

Tankietki produkowano na świecie do około 1935 roku, kiedy stało się jasne, że nie mogą one pełnić roli pełnowartościowych czołgów z uwagi na słabe opancerzenie i uzbrojenie, a także brak wieży, utrudniający wykorzystanie uzbrojenia. Potwierdziły to także późniejsze doświadczenia z wojny domowej w Hiszpanii i kampanii wrześniowej 1939. Tankietki jednak z uwagi na małe rozmiary okazały się przydatne do zadań rozpoznawczych, chociaż ich słabe opancerzenie czyniło je wrażliwymi na wszystkie środki przeciwpancerne, zabezpieczając jedynie od ognia karabinowego i odłamków. Posiadając jedynie karabiny maszynowe, nie mogły same zwalczać czołgów przeciwnika. Jedynie część tankietek polskich i włoskich wyposażono w działka 20 mm, co zwiększyło ich możliwości ofensywne.

Amunicja smugowa

Amunicja smugowa zawiera pocisk smugowy - czyli taki, który zawiera element zwany smugaczem. Smugacz składa się z odpowiedniej masy pirotechnicznej, która po zapaleniu się (w momencie strzału) pozostawia podczas lotu dobrze widoczny ślad wizualny w postaci smugi dymu lub jasnego świecenia. Ułatwia to korekcję ognia i poprawia jego celność.

Amunicja ta jest stosowana w celach przeciwpancernych, przeciwlotniczych i wskaźnikowych.

Broń jądrowa

Broń jądrowa – rodzaj broni masowego rażenia wykorzystującej wewnątrz jądrową energię wydzielaną podczas łańcuchowej reakcji rozszczepienia jąder ciężkich pierwiastków (uranu i plutonu - broń atomowa) lub reakcji termojądrowej syntezy lekkich pierwiastków z wodoru - bomba wodorowa – o sile wybuchu znacznie większej niż broni atomowej. Dzięki istnieniu tej broni powstało przekonanie o możliwości pokonania przeciwnika bez użycia ogromnych armii, do zadania dużych zniszczeń na obszarze przeciwnika wystarczy samolot bombowy, pocisk artyleryjski lub rakieta przenosząca atomowe głowice bojowe.

Czynnikami rażenia broni jądrowej są:

• fala uderzeniowa,

• promieniowanie przenikliwe,

• promieniowanie cieplne (świetlne),

• skażenie promieniotwórcze,

• impuls elektromagnetyczny.

Siła rażenia jest daleko większa niż w przypadku konwencjonalnego materiału wybuchowego -- największe bomby są zdolne zniszczyć całe miasta. Bomby atomowe zostały zastosowane dwukrotnie w celach wojennych przez armię Stanów Zjednoczonych przeciwko japońskim miastom Hirosima i Nagasaki, w trakcie II wojny światowej. Od tego czasu użyto ich około 2000 razy, jedynie w ramach testów, przeprowadzanych przez osiem państw (USA, Związek Radziecki, Wielka Brytania, Francja, Chińska Republika Ludowa, Indie, Pakistan i Korea Północna).

Mocarstwami nuklearnymi są Stany Zjednoczone, Rosja, Wielka Brytania, Francja, Chińska Republika Ludowa, Indie, Pakistan i Korea Północna. Ponadto w posiadaniu broni atomowej najprawdopodobniej jest Izrael, którego władze nie potwierdzają ani nie zaprzeczają tym podejrzeniom. Korea Północna ogłosiła, że posiada arsenał nuklearny. Próbny ładunek został zdetonowany 9 października 2006 o 4.36 czasu polskiego. Eksplozję przeprowadzono w wyrytej w górach kopalni w prowincji Hamgyong. Jednak według wielu ekspertów władze w Phenianie potrzebują jeszcze 5-10 lat na przełamanie technicznych problemów i takie udoskonalenie ładunku, by móc umieścić go na rakiecie dalekiego zasięgu. Ukraina może posiadać głowice atomowe, które w wyniku pomyłki nie zostały zabrane przez Armię Radziecką. O prace nad budową broni atomowej podejrzewany jest Iran. Prace nad budową broni atomowej prowadziła swego czasu RPA oraz Irak. Przed upadkiem muru berlińskiego broń atomowa znajdowała się także na terenie NRD oraz w pewnym okresie na terenie Polski. W okresie zimnej wojny przez krótki czas na Kubie stacjonowały także radzieckie pociski balistyczne.

Miotacz ognia

Miotacz ognia - broń wyrzucająca w kierunku przeciwnika strumień zapalonej mieszanki.

Pierwszy raz użyta do wyrzucania ognia greckiego przez Greków w wojnach Bizancjum z Arabami.

Miotacz ognia o współczesnej budowie wprowadzili do uzbrojenia Niemcy w 1901. Po raz pierwszy na polu walki zastosowany był przez Niemców w dniu 30 lipca 1915 roku przeciwko wojskom angielskim.

W latach międzywojennych do wyposażenia wojsk weszły trzy podstawowe rodzaje miotaczy ognia:

• przenośne

• stacjonarne (fugasowe)

• zmechanizowane

W 1933 roku miotacze ognia zostały zamontowane po raz pierwszy na radzieckim czołgu OT-26, a wkrótce potem podobne miotacze na tankietkach CV3/33 i CV3/35 (wersja L3 Lancia Fiamme) zamontowali Włosi. Włosi także po raz pierwszy użyli w działaniach bojowych miotaczy zmechanizowanych w trakcie walk w Etiopii.

W trakcie II wojny światowej miotacze ognia zamontowane na pojazdach pancernych były szeroko stosowane, także miotacze przenośne były na wyposażeniu wszystkich armii biorących udział w wojnie. Stosowano je przede wszystkim do niszczenia bunkrów.

Szrapnel

Szrapnel (od nazwiska wynalazcy, angielskiego generała-majora Henry'ego Shrapnela) - pocisk artyleryjski używany do rażenia ludzi. Zawierał lotki (np. w postaci ołowianych kulek lub strzałek), wyrzucane z pocisku za pomocą ładunku prochowego, przy wykorzystaniu zapalnika czasowego. Wynaleziony został w 1803, po raz pierwszy użyto go w 1804 podczas walk w Surinamie. Był w użyciu do czasów I wojny światowej, kiedy został zastąpiony pociskami odłamkowymi o działaniu rozpryskowym.

Strzelec wyborowy

Strzelec wyborowy lub inaczej snajper (od ang. snipe - strzelać z ukrycia) to żołnierz lub członek innej uzbrojonej formacji wyszkolony w precyzyjnym strzelaniu na dużą odległość, obserwacji i maskowaniu. Uzbrojenie strzelca wyborowego stanowi karabin wyborowy, specjalnie wyselekcjonowana broń wyposażona w celownik optyczny, noktowizor lub inny celownik umożliwiający celne strzelanie na duże odległości. Zadaniem strzelca wyborowego na polu walki jest eliminowanie ważnych celów pojawiających się w krótkim czasie. Mogą nimi być strzelcy wyborowi wroga, łącznicy, obsługa broni ciężkiej (karabiny maszynowe, działa, moździerze), załogi pojazdów pancernych uszkodzonych na polu walki, dowódcy.

W ciągu ostatnich lat nastąpiło pewne rozgraniczenie terminów snajper i strzelec wyborowy. Podczas gdy strzelec wyborowy pojmowany jest jako żołnierz lub policjant specjalnie wyszkolony do eliminowania celów z dużych odległości, określenie snajper stało się terminem raczej pejoratywnym stosowanym do określania wszystkich osób strzelających z ukrycia, zazwyczaj z karabinów, przeważnie przestępców, terrorystów, zabójców.

Czasami postrzega się snajpera jako żołnierza zdolnego do przeniknięcia na teren wroga, ukrycia się przy wykorzystaniu środków kamuflujących, a następnie rażenia celów przy pomocy karabinu powtarzalnego. Działania takie mają charakter wojny psychologicznej, walki z niewidzialnym wrogiem. Specyfika działań strzelców wyborowych natomiast, nie wymaga zazwyczaj stosowania przez nich wyszukanego kamuflażu, a używaną przez nich bronią są przeważnie karabiny samopowtarzalne takie jak SWD.

Pomimo tego rozgraniczenia nazw, oba terminy często używane są zamiennie, zwłaszcza przez media.

Poszczególne kraje posiadają własne doktryny użycia strzelców wyborowych, ich uzbrojenia i taktyki.

Bez względu jednak na doktryny zadanie wszystkich strzelców wyborowych jest takie samo, ograniczenie zdolności bojowych wojsk nieprzyjaciela poprzez eliminowanie niewielu, ale najważniejszych i najwartościowszych celów.

Historia wojen zna przykłady żołnierzy którzy potrafili skutecznie strzelać na wielkie odległości, eliminując przede wszystkim ważnych żołnierzy i oficerów wroga. Była to jednak kwestia indywidualnych umiejętności a nie doktryny wojennej. Pierwsze celowe i masowe użycie snajperów przypada na okres I wojny światowej gdy Niemcy w ramach mobilizacji desygnowali myśliwych (lub inne osoby umiejące skutecznie strzelać z broni długiej jeszcze przed wojną) specjalnie do eliminacji żołnierzy wroga. Do momentu schwytania jednego z niemieckich strzelców wyborowych na wiosnę 1915 roku, poważne straty wśród oficerów francuskich, a niekiedy - zagładę całych plutonów - przypisywano zabłąkanym kulom. Z tego okresu pochodzi też nazwa sniper, po angielsku łowca bekasów (od snipe, bekas) - Anglicy uważali bowiem, że ten kto jest w stanie podejść a następnie trafić w małego i płochliwego bekasa, jest w stanie trafić we wszystko.

Karabin wyborowy

Karabin wyborowy - (karabin strzelca wyborowego) karabin przeznaczony dla strzelca wyborowego w celu prowadzenia ognia pojedynczego na dużą odległość, z dużą precyzją, używany do likwidowania pojedynczych, istotnych dla przeciwnika celów (głównie osób), w odległości do kilkuset metrów. Jest to wyselekcjonowany model broni standardowej lub konstrukcja oryginalna przeznaczona wyłącznie do tego celu. Posiada osprzęt umożliwiający precyzyjne prowadzenie ognia na znacznych (do około 1000 m) odległościach (celownik optyczny), także w nocy, z użyciem noktowizora. Broń powtarzalna lub samopowtarzalna, istnieją też modele strzelające ogniem ciągłym (HK G3SG1).

Typowy wojskowy karabin wyborowy korzysta z amunicji w kalibrze około 0.3 cala (grupa typów amunicji pełnoenergetycznych o kalibrach od 7,62 do 7,92 mm). Karabin wyborowy jest przydatny do zwalczania celów wojskowych na dystansie, na którym trafia w cel wielkości około 40 cm. Dla karabinów powtarzalnych oznacza to nawet odległości znacznie przekraczające 1000 m, dla broni półautomatycznej (np. SWD - karabin Dragunowa) jest to typowo 500-600 m, dla broni korzystającej z amunicji .50 BMG (nabój Browning Machine Gun, kaliber .50, czyli 12,7 x 99 mm) może to być nawet około 2 km.

Największy dystans, z którego trafiono w człowieka strzałem snajperskim w walce, wynosi 2430 metrów, oddany został z karabinu powtarzalnego McMillan TAC-50 kalibru .50 BMG (12,7x99 mm) przez kanadyjskiego strzelca wyborowego Roba Furlonga. Trafiono trzecim mierzonym strzałem. Rekordowy dystans trafienia pierwszym mierzonym strzałem wynosi 2250 metrów - użyto do strzału karabinu zasilanego amunicją .50 BMG.

Broń tej klasy jest często spokrewniona konstrukcyjnie z karabinami precyzyjnymi używanymi w sportowej klasie otwartej, do strzelań na 300 m. We wczesnych stadiach planowego stosowania broni wyborowej, w czasie I wojny światowej, chętnie wykorzystywano do tego celu selekcjonowane egzemplarze broni standardowej lub myśliwskiej.

Osobną kategorię stanowi wyborowa broń policyjna. Praktyka działań policyjnych powoduje, że typowy dystans strzału jest stosunkowo mały, często poniżej 100, a zazwyczaj do 200 metrów. Snajper policyjny działa według schematu typowego dla policjantów, czyli zasadniczo nie powinien strzelać, lecz jeśli strzela, musi na pewno precyzyjnie trafić i zabić przestępcę. Jednocześnie musi unikać strat postronnych - te względy preferują do zadań policyjnych broń małokalibrową: chętnie stosowanym kalibrem jest nabój pośredni kalibru 5,6 mm. Amunicja tego typu zapewnia dużą szybkość wylotową (ponad 900 m/s) spłaszczającą trajektorię pocisku (co znacznie ułatwia celowanie) i jednocześnie pocisk dość szybko traci energię, co go czyni stosunkowo mało szkodliwym na większych dystansach.

W roli broni snajperskiej używa się także karabinków korzystających z amunicji poddźwiękowej, zazwyczaj pistoletowej. Są one zdatne jedynie na bardzo niewielkich dystansach, ale pozwalają na stosowanie tłumików czyniących strzał niemal bezgłośnym.

Dragoni

Dragoni – żołnierze formacji wojskowej zwanej dragonią, "wynalezionej" przez Henryka IV, króla Francji w końcu XVI w., którzy walczyli pieszo (rodzaj piechoty), a poruszali się wierzchem (konno). Dragoni używali broni palnej i białej. Od XVIII w. regimenty dragonii coraz częściej walczyły również konno.

W Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w XVII w., były to jednostki walczące podobnie jak pierwowzór, a uzbrojone w muszkiety, arkebuzy, półhaki, pistolety oraz szable, pałasze bądź rapiery. Najczęściej stosowanym zestawem uzbrojenia był muszkiet lontowy, dwa pistolety kołowe i szabla lub pałasz. Organizowano je w samodzielne chorągwie(niekiedy nazywane kompaniami), skwadrony (nie należy mylić ze szwadronami) lub regimenty.

Pierwsza jednostka dragonii pojawiła się w wojsku litewskim w roku 1617. Była to licząca 150 żołnierzy chorągiew dowodzona przez Ceridona. W armii koronnej pierwszą znaną nam jednostką dragonii była najemna chorągiew Seja, licząca 200 ludzi, wynajęta w roku 1618 na kampanię moskiewską królewicza Władysława. Od połowy XVII w. dragonia stanowiła około połowy całości sił zbrojnych Rzeczypospolitej. Szczególny typ dragonów stanowili semeni umundurowani na wzór Kozaków niżowych.

Od XVIII w. dragońskie pułki Straży Przedniej były najbardziej wartościowymi formacjami kawaleryjskimi armii Rzeczypospolitej, utrzymując porządek na terenie kraju oraz walcząc przede wszystkim z buntującymi się Kozakami ukraińskimi, tzw. hajdamakami. Po likwidacji podziału na autoramenty oraz reorganizacji armii Rzeczypospolitej po I rozbiorze Polski (1772) dragońskie pułki Straży Przedniej przekształcono w pułki Kawalerii Narodowej.

Istniał też gwardyjski pułk dragonii, tzw. Dragoni Mirowscy, którzy byli pułkiem gwardii królewskiej za czasów królów saskich jak, również za Stanisława Augusta Poniatowskiego. Wraz z upadkiem insurekcji kościuszkowskiej skończyła się historia dragonii w armii polskiej.

Formacje dragońskie były popularne w armiach europejskich aż do czasów dzisiejszych, zwłaszcza w armiach Francji (od XVI w. do dzisiaj), w armiach Królestwa Brytyjskiego (od XVIII w. do dzisiaj) itp. Na przełomie XVII i XVIII wieku dragonia zaliczona została do jazdy (w Polsce od roku 1717), zachowując przy tym karabin z bagnetem. Nadal szkolona była do walki pieszej, ale bardzo rzadko używana w tym charakterze. W XVIII wieku dragonia stała się najliczniejszym rodzajem jazdy (w armii rosyjskiej za panowania Piotra I stanowiła całą regularną kawalerię). Stała się jazdą pośrednią między ciężkimi kirasjerami a lekkimi huzarami i ułanami.

Nazwa prawdopodobnie wzięła się od dużego nasycenia bronią palną, stąd porównanie do smoka (draco- niektóre źródła podają, że pierwotnie była to nazwa krótszego muszkietu, na którym widniał stylizowany smok, co następnie przeniesiono na samych żołnierzy). Działania i sposób walki dragonów są dokładnie opisane w powieści Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza.

W latach 1942 – 1947, w wielkich jednostkach pancernych Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, organizowanych na podstawie brytyjskich etatów wojennych, nazwę dragonów nosiły pododdziały piechoty, które przemieszczając się i walcząc na transporterach opancerzonych bezpośrednio wspierały pododdziały czołgów.

• 10 Pułk Dragonów w składzie 10 Brygady Kawalerii Pancernej 1 Dywizji Pancernej,

• 16 Pułk Dragonów w składzie 16 Samodzielnej Brygady Pancernej.

Nie zdołano zorganizować oddziału dragonów w składzie 14 Wielkopolskiej Brygady Pancernej mimo, że niektórzy autorzy (Witold Biegański, Cezary Leżeński) błędnie informowali o istnieniu 14 Pułku Dragonów.

Według Tadeusza Jeziorowskiego we wrześniu 1945 r. płk Władysław Bobiński, dowódca 14 BPanc. zaproponował gen. dyw. Władysławowi Andersowi nazwanie nowego oddziału 55 Poznańskim Batalionem Motorowym.

Rolę dragonów w 2 Brygadzie Pancernej 2 Warszawskiej Dywizji Pancernej pełnił 2 Batalion Komandosów (Zmotoryzowanych).